نام نویسنده : معصومه سلطانی

سطح تحصیلی : 4

رشته تحصیلی : تفسیر تطبیقی

استاد راهنما : محمدحسین نائیجی

استاد مشاور : عبدالله موحدی محب

تاریخ دفاع : 1402/10/28

چکیده رساله : تحلیل «ولایت الهیه» یا تبیین رابطه غیر متناهی با متناهی یا رابطه ربوبی حق تعالی با ماسوا از منظر دو تفسیر عرفانی و قرآن به قرآن، مسأله رساله پیش رو است. «ولایت الهیه» که از اصطلاحات علم عرفان نظری است در آثار صدر المتألهین و علامه طباطبایی نیز بر ممشای عرفانی تحلیل گردیده و ناظر به طرفین «ولایت» می باشد و از نظر معنایی مشتمل بر عنصر قرب، حبّ، اولویّت و مالکیّت در تدبیر است. در این پژوهش، چگونگی اعمال ولایت و ربوبیّت خداوند از مجرای عبد مطلق [انسان کامل] طبق مبانی معرفتی و قرآنی تبیین و تثبیت گردیده است. آنچه از مطالعه آثار و تألیفات صدر المتألهین حاصل گردید اثبات اتّحاد ولیّ و مولی سبحانه و تعالی، و اختصاص انسان کامل به قرب ویژه و معرفت اختصاصی حق تعالی است. همچنین نتیجه مستفاد از تفسیر علامه طباطبایی، عبودیّت مطلقه و ولایت کلّیّه مطلقه رسول خدا و ائمه طاهرین علیه و علیهم السّلام است که، به جهت خلافت و مظهریت تامّ و تمام از حق تعالی، خزانه معرفت الهی بوده و واجد عالی ترین مرتبه کمال انسانی می باشند. بر این اساس، همانگونه که در قوس نزول ربوبیت از این مجرا تجلّی وظهور یافته و در تمام مراتب پایین هستی سریان یافته است، در قوس صعود نیز برای دیگران- اعمّ از انبیاء و غیر انبیاء علیهم السّلام- تحصیل معرفت حق و نیل به ولایت حق تعالی و دستیابی به کمال لایق انسانی، جز از مجرای و ولایت ایشان امکان پذیر نیست. گزینش تفاسیر این پژوهش، به جهت ابتناء آنها بر مبانی حکمت متعالیه است. داده‌های پژوهش حاضر با مطالعه اسناد نوشتاری موجود در کتابخانه‌ های حقیقی و مجازی گزارش و تحلیل شده است.

واژگان کلیدی : ولایت الهیه، ظهور و تجلّی، انسان کامل، خلافت، صدرالمتألهین، علامه طباطبایی