نام نویسنده : حميده مطهري اصل

سطح : سطح 3

رشته تحصیلی : فلسفه اسلامی

استاد راهنما : حسن معلمي

استاد مشاور : سيد محمود موسوي

تاریخ دفاع : 1400/12/8

چکیده پایان نامه : مساله‌ی شر از دیرباز مورد توجه اندیشمندان قرارگرفته است چراکه یکی از اشکالات عمده‌ی ملحدین بر حکمت و عدل الهی و حتی وجود خداوند است. پاسخ‌های مختلفی براین اشکال داده شده‌است. افلاطون و ارسطو از پیشگامان پاسخ به مسئله‌ی شر هستند که پاسخ وجودی و عدمی بودن شرور را مطرح کرده‌اند. فیلسوفان مسلمان هم پاسخ‌هایی چون عدمی یا ووجودی بودن به این اشکال داده‌اند و برای هریک از پاسخ‌های خود دلایلی ذکرکرده‌اند. ازجمله دلایل نیستی‌انگاران شر: بداهت، استقرا، برهان و دلیل عقلی و… است. وجودی‌ها نیز دلایل تقسیم‌گرانه‌ی خود و همینطور دلایلی ذیل عنایت الهی بر مدعای خود ارائه کرده‌اند. به نظر می‌رسد این دلایل پاسخ‌گوی مساله‌ی شر نبوده و مساله‌ی شر نیازمند پاسخ‌هایی جدید برای حل‌شدن می‌باشد. پاسخی که می‌توان به این مساله داد این است که اگر فردی خدا را قبول نداشته باشد؛ وجود یا عدم وجود شرور مساله‌ساز نخواهد بود. اما اگر قائل به وجود خداوند حکیم، علیم و قدرتمند باشیم؛ ملحدین اشکال می‌کنند که با وجود شرور در عالم یا خداوند نخواسته‌ آنها را برطرف کند، که در این صورت حکمت الهی زیر سوال می‌رود و یا اینکه خواسته است، ولی نتوانسته، که در این صورت نیز قدرتش زیر سوال می‌رود و یا از وجود شرور بی‌خبر بوده، در این صورت نیز، علم الهی زیر سوال خواهد رفت. در پاسخ می‌گوییم که خداوند دارای حکمت، علم و قدرت است و در نظام علی و معلولی، عالم ماده که دار تزاحم است و امکان موجودیت داشته است، اگر موجود نمی‌شد خلاف حکمت الهی بود. حال در این عالم هرموجودی که فعلیتهای او در مسیر هدایت باشد، تمامی آنچه پیش روی اوست خیر خواهد بود، اگرچه در ظاهر شر باشد. واگر در مسیر هدایت نباشد، هرآنچه پیش روی اوست، برای او شر خواهد بود.

واژگان کلیدی : خیر، شر، نیستی‌انگاری، وجود‌ی‌بودن، عنایت