در راستای برنامههای مستمر دوشنبه های تعالی ورشد، معاونت فرهنگی موسسه معصومیه میزبان حجتالاسلام والمسلمین سعیدی آریا بود تا طلاب سطح دو را با مباحثی عمیق در حوزه معرفتشناسی و اختیار انسان آشنا سازد. این نشست که روز دوشنبه، بیست و چهارم آذر ماه، برگزار شد، بر تحلیل پیچیدگیهای هدایت الهی و موانع درونی انسان برای پذیرش آن متمرکز بود.
اختیار، معیار سنجش هدایت الهی
حجتالاسلام سعیدی آریا سخنرانی خود را با استناد به آیه شریفه «إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا» آغاز کرد و اظهار داشت: «خداوند، راه را به ما نشان داده است، اما برخورد ما با این هدایت دوگانه است؛ یا شاکر خواهیم بود یا کافر.»
ایشان در ادامه، به شبههای رایج پاسخ دادند: اگر خداوند فاعل هر کاری است و کار او حتماً به نتیجه میرسد (کُنْ فَیَکُون)، پس چرا هدایت او گاهی به نتیجه نمیرسد؟ ایشان با رد این تصور که خداوند دچار کمبود «بودجه» یا امکانات است (با تأکید بر «لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ»)، تصریح کردند که این عدم تحقق، به دلیل آمادگی یا عدم آمادگی گیرنده است.
قساوت قلب؛ مانع نفوذ هادیان الهی
سخنران با اشاره به آیاتی از سوره بقره، مثال زدند که چگونه بهترین هادیان، از جمله انذارهای پیامبر (ص)، گاهی بر گروهی از کافران تأثیری ندارد («سَوَاءٌ عَلَيْهِمْ أَأَنذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنذِرْهُمْ لَا يُؤْمِنُونَ»). ایشان حتی افزودند که گاهی تأثیر این هادیان میتواند منفی شده و منجر به قساوت قلب شود، همانگونه که پس از وقوع معجزه در قوم موسی (ع)، آیه نازل شد: «ثُمَّ قَسَتْ قُلُوبُهُم مِّن بَعْدِ ذَلِكَ».
حسادت و حب دنیا؛ ریشههای کفر
در تحلیل تاریخی، به شخصیت ابوجهل اشاره شد که با وجود شنیدن قرآن، از روی رقابت قبیلهای و حب ریاست، دعوت حق را انکار کرد. این امر نشان میدهد که ریشههای اصلی نپذیرفتن حق، نه جهل، بلکه حسادت و تعلقات دنیوی است.
جداسازی دین از زندگی روزمره؛ خطر مدرنیته
بخش مهم دیگری از سخنرانی به تحلیل وضعیت فرهنگی جامعه اختصاص یافت و گوینده هشدار داد: «هر جا خدا از معادله زندگی حذف شود، یک غیر خدا جایگزین میشود.» ایشان این پدیده را در تحولاتی مانند حذف واژه «خداحافظ» (به معنای «خدا نگهدارت باشد») و تغییر کاربری اماکن مقدس (مانند باشگاهها که دیگر کارکرد تربیتی مسجد را ندارند) مشاهده کردند.
وی در این راستا، دو نوع محاسبه را در مقابل هم قرار داد:
1. محاسبه شیطانی: که با وعده فقر (مانند ترس از تحریمها) انسان را به دروغ و تخلف در کسب و کار وادار میکند «الشَّيْطَانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ».
2. محاسبه الهی: که بر اساس انفاق و توکل است و با منطق ماشینی دنیا قابل درک نیست «يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ».
نفس مطمئنه، محصول توحید عملی
در پایان، حجتالاسلام سعیدی آریا با نقل خاطرهای از امام خمینی (ره) در خصوص «یقین به شهادت» و سپس «یقین به زنده ماندن» بدون هیچگونه تزلزلی، به اهمیت توحید عملی اشاره کرد. ایشان تأکید کردند: «کسی که واقعاً باور داشته باشد خداوند بصیر بالعباد است و اجر نیکوکاران را ضایع نمیکند «لَا يُضَيِّعُ اللَّهُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ»، دیگر در هیچ شأنی از شئون زندگی دچار لغزش و تزلزل نمیشود.»
ایشان طلاب را به این نکته توجه دادند که محاسبات دنیایی (مثل سود و زیان در معاملات) نمیتوانند جایگزین قواعد الهی شوند و برای حفظ ایمان باید همواره در محضر خدا بودن را باور داشت.