نام نویسنده : نرجس السادت محسنی

سطح تحصیلی : سطح 4

رشته تحصیلی : تفسیر تطبیقی

استاد راهنما : احسان ابراهیمی

استاد مشاور : فاطمه قنبری

تاریخ دفاع : 1401/7/9

رتبه کسب شده : شایسته تقدیر در بیست و پنجمین همایش کتاب سال حوزه

چکیده رساله : قرآن، کتاب جامع آسمانی و ‌مهم‌ترین منبع اجتهاد و مرجع شناخت احكام شریعت است. بخشی از این کلام الاهی، به مسائل تشریعی و بیان احکام عملی اختصاص یافته که به آیات الأحکام یا آیات فقهی مشهور است. به سبب اهمیت و جایگاه مباحث مربوط به تشکیل خانواده در میان آیات الأحکام از یکسو و عنایت ویژه‌ آیت الله جوادی آملی از فقهای برجسته و مفسران ژرف‌اندیش معاصر شیعه به مسائل عصری از سوی دیگر، هدف پژوهش پیش روی، بهره‌مندی از دیدگاه‌های نوآورانه فقهی-تفسیری آیت الله جوادی در راستای پاسخگویی به مسائل مستحدث و رفع برخی شبهات موجود، ذیل آیات الأحکام مربوط به تشکیل خانواده است. با توجه به بررسی‌های انجام شده، تاکنون درباره تحلیل و ارزیابی ‌دیدگاه‌های آیت الله جوادی آملی در زمینه آیات الأحکام تشکیل خانواده پژوهشی صورت نگرفته است. این پژوهش، با روش تحقیق نقلی_ وحیانی و نحوه گردآوری داده‌های کتابخانه‌ای و پردازش آن‌ها به شیوه وصفی ـ تحلیلی ـ انتقادی، دربردارنده برداشت‌های فقهی- قرآنی این مفسر برجسته در تفسیر تسنیم و دروس خارج نکاح در محورهای چهارگانه «ضرورت و اهداف تشکیل خانواده»، «مقدمات و معیارهای تشکیل خانواده» و «شیوه‌های تشکیل خانواده» و «احکام و شرایط آن» است. مهمترین یافته‌ها و نتایج در اثبات فرضیه‌های احتمالی تحقیق، نشان می‌دهد تحلیل دیدگاه فقهی- تفسیری آیت الله جوادی آملی، نوآوری‌هایی دارد که می‌توان با نگاه فقهی به آن، در زمینه ضرورت تشکیل خانواده و کارکردهای آن به برخی مسائل نوپدید مانند افزایش جمعیت، مسئله کودک همسری و در زمینه مسائل مقدماتی و معیارهای مورد نیاز خانواده به مسائلی مانند ازدواج آسان و بهنگام، روابط دختر و پسر پاسخ داد. همچنین، تحلیل دیدگاه آیت الله جوادی درباره چندگونگی تشکیل خانواده و احکام و شرایط آن و تبیین ازدواج‌های مشروع و تفاوت آن با ازدواج‌های ممنوع مانند ازدواج‌های نوین می‌تواند پاسخگوی برخی شبهات مانند یکسان‌انگاری نکاح موقت و عقدمعاطاتی و ازدواج سفید و در نتیجه مرزبندی میان آنان باشد و مباحث فقهی جدیدی را پیش روی مخاطبان این عصر قراردهد. دستاوردهایِ حاصل از تحقیق حاکی ازآن است که استنباط فقهی آیت الله جوادی آملی از آیات الأحکام غیرصریح از نوآوری‌های فقهی ایشان و نشانگر توجه ایشان به قلمرو گسترده آیات الأحکام در تفسیر قرآن است. تطبیق احکام فقهی بر مسائل جهان و جامعه معاصر، تقریر نو وگسترده و روشمند در بیان خطوط کلی فقه و در بهره گیری از منابع(عقلی و نقلی) از جمله شیوه‌های ایشان در تبیین و تحلیل آیات الأحکام تشکیل خانواده است.

واژگان کلیدی : تشکیل خانواده، نکاح، ازدواج، آیات الأحکام، فقه القرآن، آیت الله جوادی آملی.