نام نویسنده : فاطمه ارشاد
سطح : سطح 3
رشته تحصیلی : کلام اسلامی
استاد راهنما : محمد باقر قيومی
استاد مشاور : فاطمه رجبی
تاریخ دفاع : 95/06/23
چکیده پایان نامه : در این پژوهش با عنوان اشتراکات و افتراقات امامیه و ماتریدیه در اهم مباحث کلامی، تلاش شده است تا مهم‌ترین اندیشه‌های کلامی امامیه و ماتریدیه با محوریت نظرات علامه طباطبایی و ابومنصور ماتریدی، دو متفکر بزرگ این فرقه‌ها بررسی و مقایسه شود. در بین اندیشه‌های کلامی این دو مذهب اشتراکات فراوانی وجود دارد مانند خداشناسی، ضرورت نبوت، ویژگی‌های پیامبران مانند وحی، اصل عصمت و پذیرش نظریۀ امر بین الامرین. علی‌رغم وجود اشتراکات کلامی بسیار، اختلافاتی نیز بین آنان وجود دارد؛ ازجمله بحث صفات خدا که امامیه صفات خدا را عین ذات می‌دانند ولی ماتریدیه صفات را عین ذات نمی‌دانند. در بحث رؤیت الهی، امامیه، رؤیت با چشم را محال می‌داند، ولی ماتریدیه قائل به امکان آن شدند و برخی از جزئیات کلام الهی. مهم‌ترین اختلاف میان امامیه و ماتریدیه مسئله امامت است که در نحوه تعیین، شئون و ویژگی‌های امام با یکدیگر اختلاف دارند. امامیه، در تعیین امام قائل به نص‌اند، تمام شئون پیامبر به‌جز نبوت و وحی را برای امام قائل‌اند و امامت را منصب الهی می‌دانند ولی ماتریدیه در باب امامت چنین دیدگاهی ندارد. در باب ویژگی‌های امام، امامیه، قائل به عصمت امام، علم خدادادی و منصوص بودن هستند که ماتریدیه هیچ‌یک از این ویژگی‌ها را جز شرایط امام نمی‌دانند. علت اختلاف علمای اهل سنت در باب امامت ناشی از آن است که به گمان آنان، پیامبر صلی‌الله علیه و آله این امر مهم را مسکوت گذارده و هیچ‌گونه ارشادی در این مورد به امت خود نداشته است؛ بنابراین دانشمندان اهل سنت ناچار شده‌اند که بر اساس رأی خود و ملاحظه برخی مصالح در این زمینه اظهارنظر کنند. در پایان پژوهش، این مسئله مورد تأکید قرارگرفته که باوجود برخی اختلافات بین این دو مذهب، می‌توان فرقه ماتریدیه را نزدیک‌ترین مذهب در بین مذاهب اسلامی به مذهب امامیه دانست
واژگان کلیدی : امامیه، تشیع، اهل سنت، ماتریدیه، مذاهب کلامی