افزایش تعداد گلبول‌های قرمز خون را، غلظت خون می گویند. اگر میزان هموگلوبین خون در آقایان بیشتر از 18 و در خانم ها بیشتر از 16 گرم در دسی لیتر باشد، غلظت خون گفته می‌شود.
 
پزشکان اصطلاح پلی سیتمی (polycythaemia) و اریتروسیتوز (erythrocytosis) را برای نشان دادن افزایش تعداد گلبول های قرمز خون به کار می برند.
بیشتر سلول های خون را گلبول های قرمز تشکیل می دهند. آن ها اکسیژن را به تمامی بدن می رسانند. لذا حجم اصلی آنها را هموگلوبین ( پروتئین حمل کننده اکسیژن) تشکیل می دهد.
تعداد گلبول های قرمز خون بر اساس سن و جنس افراد متفاوت است. آقایان گلبول های قرمز بیشتری از خانم ها دارند و نوزادان تازه متولد شده اغلب گلبول قرمز بیشتری از بزرگسالان دارند.
افزایش تعداد گلبول های قرمز خون و در نتیجه ایجاد غلظت خون باعث می شود جریان خون به سمت اندام های بدن کاهش یابد و گاهی نیز لخته های خون تشکیل می شوند.
بسیاری از افراد هنگام خون دادن، خون روشن را دلیل بر رقت آن و خون تیره را دلیل بر غلظت آن می دانند، در حالی که این تصور اشتباه است، زیرا نمی توان غلظت خون را از طریق چشم غیر مسلح تشخیص داد.
هیچ گاه تیره بودن خون دلیل بر غلظت آن نیست، چون خونی که از فرد گرفته می شود از ورید است و خون وریدی به دلیل کمبود اکسیژن اغلب تیره است.
با انجام آزمایش خون (CBC) و سنجش میزان هموگلوبین، پزشک می تواند به عارضه غلظت خون پی ببرد. هرگاه میزان هموگلوبین خون (درصد گلبول قرمز خون) از حد معمول بالاتر برود، غلظت خون رخ می دهد.
سن شیوع این عارضه بالای چهل سال بوده و در آقایان شایع‌تر است.
چه عواملی باعث غلظت خون می شوند؟
بخشی از علت ابتلا به مشکل غلظت خون، زمینه های ارثی و مادرزادی است (5 تا 10 درصد موارد). ولی بیشترین علت ابتلا به غلظت خون ، وجود بیماری های ریوی و قلبی است که باعث کاهش اکسیژن در بدن می شوند.
زمانی که اکسیژن کافی به بدن نرسد، برای جبران این کمبود، گلبول قرمز بیشتری در بدن ساخته می شود و این امر باعث افزایش غلظت خون در رگ ها می شود.
با کمبود اکسیژن در بدن، هورمونی به نام اریتروپویتین از کلیه ترشح می شود که این هورمون، مغز استخوان را برای ساخت بیشتر گلبول قرمز تحریک می کند تا بتواند کمبود اکسیژن رسانی به بافت های بدن را با افزایش گلبول قرمز جبران کند.
اغلب افراد ساکن در مکان هایی نظیر کوهستان و ارتفاعات و یا مکان های دچار آلودگی هوا، به دلیل کمبود اکسیژن ، دچار بیماری غلظت خون می شوند.
استرس و تنش های عصبی هم عامل بروز غلظت خون هستند. استرس و فشارهای روانی سبب افزایش ترشح آدرنالین و در نتیجه بروز انقباضات عروقی می‌شوند، بدین ترتیب پلاسمای خون به خارج عروق نشت کرده و نسبت آن به گلبول قرمز کاهش می‌یابد.
تعریق و اسهال‌های شدید از علل بروز غلظت خون موقتی هستند.
یکی دیگر از علل مهم غلظت خون، کشیدن سیگار است. با مصرف سیگار، اکسیژن رسانی به خون کم شده و غلظت خون ثانویه ایجاد می شود.
در برخی افراد به طور ارثی، هموگلوبین خون شان به راحتی اکسیژن را به بافت ها تحویل نمی دهد که در واقع به آن هموگلوبین غیرطبیعی گفته می شود که جزء علل نادر غلظت خون محسوب می شود.
بیماری مغز استخوان، تومورهای بدخیم کلیوی و کبدی در بزرگسالان، تومورهای مخچه ای در کودکان، فیبروم های رحمی در زنان، کیست های متعدد کلیه، سنگ کلیه و انسداد مجاری ادراری نیز می توانند غلظت خون را سبب شوند.
علائم آن چیست؟
سرخ شدن صورت
تیرگی رنگ لب به ویژه هنگام انجام فعالیت های ورزشی
اختلالات تنفسی مثل تنگی نفس
اختلالات هوشیاری،‌ منگی و ‌خواب آلودگی
اختلالات بینایی مثل تاری دید
ضعف و بی حالی
سردردهای غیرطبیعی
خارش بدن به ویژه بعد از دوش گرفتن با آب گرم
برجستگی وریدهای چشم
عوارض آن کدام اند؟
غلظت خون در بدن باعث کند شدن حرکت خون در قلب و رگ ها می شود که با گرفتگی اندام هایی نظیر دست و پا، موجب سکته مغزی یا قلبی خواهد شد.
افزایش غلظت خون در افراد مبتلا به بیماری های ریوی، باعث آمبولی (انسداد جریان خون) ریه می شود.
زخم معده ، دردهای استخوانی و در مراحل بعد نقرس و سنگ کلیوی می تواند بروز کند.
فشار خون بالا
خونریزی بینی
بزرگی کبد و طحال
درمان آن چگونه است؟
درمان عامل زمینه ای در صورت وجود
گرفتن خون از بیمار
درمان های دارویی جهت کاهش تولید گلبول های قرمز خون
پرهیز از سیگار و هوای آلوده
مصرف مایعات زیاد (مصرف حداقل روزی هشت لیوان مایعات)
تغذیه مناسب برای کاهش غلظت خون چیست؟
پزشکان معتقدند با نوشیدن آب کافی، غلظت خون در حد متعادل باقی می ماند و مشکلاتی مانند لخته شدن خون که عاملی در بروز سکته قلبی است، بروز نمی کند، زیرا کم آبی باعث افزایش غلظت خون شده و گردش خون را دچار اشکال می کند.
آلبالو و آب لیموی ترش برای رفع غلظت خون مفید است. مصرف موز نیز برای صاف کردن خون مفید است.
به‌ طور کلی میوه‌ها و سبزی‌ها، به‌ علت دارا بودن ویتامین C و فیبرهای محلول و نامحلول، باعث کاهش غلظت خون، کاهش میزان فیبرینوژن (پروتئینی که تبدیل به لخته خون می شود) و کاهش فشار خون می شوند. به همین علت افرادی که گیاه خوارند ، نه تنها احتمال ابتلا به سرطان روده‌ی بزرگ را از خود دور کرده‌اند، بلکه دارای خون رقیق‌تر و فشارخون و فیبرونوژن پایین‌تری نسبت به افراد هم‌ سن و سال خود هستند.
برای کاهش لخته شدن خون از روغن جامد ، روغن نارگیل ، چربی‌های حیوانی، گوشت قرمز ، دل، قلوه، مغز ، پیه ‌گاو و گوسفند به مقدار خیلی کم مصرف کنید و به جای آن از لبنیات کم چرب، ماهی، سبزی و میوه ی فروان استفاده کنید.
 
 
 

دیابت نوع1 که زمانی به نام های دیابت نوجوانان و دیابت وابسته به انسولین نیز معروف بود، بیماری مزمنی است که وقتی پانکراس (لوزالمعده) میزان کمی انسولین(هورمونی که برای وارد کردن شکر به سلول ها به منظور تولید انرژی، نیاز است) ترشح میکند و یا اصلا انسولین ترشح نمی کند، رخ میدهد. عوامل متعددی از جمله عوامل ژنتیکی و آلوده شدن به ویروس هایی خاص می توانند، باعث ابتلاء به دیابت نوع یک شوند. هرچند دیابت نوع 1 معمولا در کودکی و نوجوانی رخ میدهد، اما امکان ابتلا بزرگسالان نیز به این بیماری وجود دارد.
نشانه های این بیماری می توانند به سرعت خود را نشان دهند و شامل:
•        تشنگی شدید ، خشکی دهان و ادرار پی در پی
•        کاهش وزن غیرعادی، خستگی و بی حالی
•        گرسنگی شدید و افزایش اشتها
•        تاری دید
•        مشکلات پوستی (خشکی پوست، عفونت های قارچی و باکتریایی) که معمولا در دخترها شایع تر از پسرهاست.
سایر نشانه های خطرناک این بیماری که در اثر عدم کنترل قندخون رخ می دهد، شامل:
•        از دست دادن هوشیاری
•        بی حسی یا سوزن سوزن شدن در پا
•        کتواسیدوز – زمانیکه سلول های شما نمی توانند برای تامین انرژی قند بسوزانند شروع به سوزاندن چربی برای بدست آوردن انرژی می کنند که اینکارشان باعث بوجود آمدن کتون ها در خون می شود. کتون ها اسیدهایی هستند که می توانند بدن را مسموم کنند. میزان بالای اسید در بدن و سایر اختلالات که در نتیجه تغییر سطح PH خون ایجاد شده‌اند، می توانند فرد را دچار اغماء کنند. در این شرایط باید فرد را سریعا به بیمارستان منتقل کرد.
نقش انسولین در بدن
همانطور که قبلا گفتیم انسولین هورمونی است که از طریق پانکراس (لوزالمعده) تولید می شود، به ورود قند به سلول های بدن کمک می کند و میزان قند خون را پایین می آورد. زمانیکه قندخون شما کاهش می یابد ترشح انسولین توسط پانکراس هم کم می شود.
نقش گلوکز در بدن
گلوکز (نوعی قند) منبع اصلی انرژی برای سلول هایی که ماهیچه و سایر بافت های بدن را میسازند، است. گلوکز از دو منبع عمده کبد انسان و غذا وارد بدن می شود. قند جذب خون انسان می شود و با کمک انسولین وارد سلول ها می گردد. کبد گلوکز اضافی را به شکل گلیکوژن ذخیره می کند. زمانیکه قندخون شما بدلایل مختلف(نخوردن غذا) کاهش می یابد، کبد گلیکوژن های ذخیره شده را تبدیل به گلوکز می کند، تا انرژی بدن شما تامین شود. زمانیکه شما مبتلا به دیابت نوع 1 هستید، انسولینی در بدن وجود ندارد تا گلوکز ها را برای تبدیل به انرژی وارد بدن شما کند.
دلایل ابتلاء به دیابت نوع 1
هرچند دلیل اصلی ابتلاء به دیابت نوع 1 نامعلوم است، اما در اکقر افراد مبتلا، سیستم ایمنی بدن که بطور معمول با باکتری ها و ویروس های خطرناک مبارزه می کند، اشتباها شروع به نابود کردن سلول‌ های سازنده‌ی انسولین (islet) درون پانکراس می کند. ژنتیک و ویروس‌هایی خاص ممکن است عامل این واکنش غیرعادی سیستم ایمنی باشند. در ادامه بعضی از عواملی که می توانند در ابتلاء به این بیماری موثر باشند، بیان می کنیم:
•        عوامل ژنتیکی
•        سابقه خانوادگی
•        منطقه جغرافیایی
•        بعضی از ویروس ها
•        مصرف ویتامین D در نوزادی – تحقیقات نشان می دهد که ویتامین D می تواند در برابر بیماری دیابت نوع یک از شما محافظت کند، با اینحال نوشیدن زودهنگام شیرگاو(یکی از منابع معمول ویتامین D ) در کودکی با افزایش خطر ابتلاء به دیابت نوع یک ارتباط دارد.
عوارض ابتلاء به دیابت نوع 1
دیابت نوع یک می تواند اعضا اصلی بدن از جمله قلب، رگهای خونی، سیستم اعصاب، چشم‌ها و کلیه ها را تحت تاثیر قرار دهد. کنترل همیشگی قندخون و نگه داشتن آن در سطح نرمال می تواند، بطور چشمگیری خطر ابتلاء به بسیاری از بیماری‌ها را کاهش دهد. بعضی از خطراتی که دیابت طولانی مدت و کنترل نشده می تواند برای سلامتی داشته باشد، شامل:
•        بیماری های قلب و رگ های خونی، بیماری عروق کرونر با درد قفسه سینه (انژین)، حمله قلبی، سکته مغزی، تنگ شدن رگها (تصلب شریان) و فشارخون بالا بعضی از بیماریهایی هستند که ممکن است برای افرادیکه دیابت طولانی مدت و کنترل نشده دارند رخ دهد
•        آسیب به سیستم عصبی (نوروپاتی)
•        آسیب دیدن کلیه ها (نفروپاتی)
•        آسیب به چشم ها
•        آسیب های درمان نشده به پا که ممکن است منجر به قطع پا شود
•        مشکلات پوستی و دهانی
•        پوکی استخوان
•        مشکل در هنگام بارداری، قندخون بالا می تواند برای هردو مادر و فرزند در هنگام بارداری زیانبار باشد
•        مشکل شنوایی