شرط محدودیت تمکین از دیدگاه فقه فریقین

نام نویسنده : الناز جهان پور

سطح تحصیلی : 4

رشته تحصیلی : فقه خانواده

استاد راهنما : اکبر خادم الذاکرین

استاد مشاور : حسام الدین ربانی

تاریخ دفاع : 1402/7/4

چکیده رساله : شروط ضمن عقد نکاح، ازجمله تمهیدات اسلام برای حفظ و تحکیم نهاد خانواده است که امکان انعطاف‌پذیری زوجین را در جایگاه‌های گوناگون فراهم می‌کند. یکی از این شروط، «شرط محدودیت تمکین» است که قابلیت گنجاندن آن ضمن عقد نکاح، معلول دیدگاه‌های مختلف فقیهان درباره مقتضای عقد و اهداف نکاح است. نظر به اهمیت این مسئله در این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی اجتهادی به بررسی شرط محدودیت تمکین از دیدگاه فقه فریقین پرداخته شد. تتبع در کتاب‌های فریقین نشان داد که گروهی از فقیهان امامی که تمکین را مقتضای ذات عقد نکاح می‌دانند، نسبت به‌شرط خلاف آن، برخی قائل به بطلان شرط و عقد هستند و برخی هم به بطلان شرط و صحت عقد معتقدند. در مقابل گروه دیگری استمتاع و تمکین را مقتضای اطلاق عقد نکاح دانسته، قائل به صحت گنجاندن چنین شرطی ضمن عقد هستند. در فقه اهل تسنن، امور جنسی از مقاصد اصلی نکاح است. طبق دیدگاه فقیهان هر شرطی که این امر را محدود یا نفی نماید، موجب بطلان شرط و عقد یا فقط بطلان شرط است. همچنین نقد ادله قائلین به منع و تفصیل فقیهان تشیع و تسنن و تبیین دقیق معنای شرط «محدودیت تمکین» با توجه به تئوری زمان و مکان در اجتهاد و بر مبنای مصلحت عقلایی، صحت گنجاندن «شرط محدودیت تمکین» را بر اساس توافق زوجین، معتبر می‌داند؛ ازاین‌رو چنین شرطی نه مصداق تحریم مباح یا حلال است و نه مخالف با کتاب و سنت.

واژگان کلیدی : شرط محدودیت تمکین، عقد نکاح، فقه فریقین، استمتاع.