نام نویسنده : سعیده ایمانی شاد

سطح تحصیلی : سطح 3

رشته تحصیلی : فقه و اصول

استاد راهنما : مهدی زندیه

تاریخ دفاع : 99/10/29

چکیده پایان نامه : قواعد فقهی احکام شرعی کلی هستند که بر مصادیقشان که احکام جزئی هستند منطبق می‌شود.یکی از قواعد فقهی پرکاربرد که مبنای قوانین و احکام مختلف و متعدد قرار می‌گیرد، قاعده نفی عسر و حرج است.مقصود از این قاعده این است که در دین اسلام هیچ حکمی که موجب حرج و مشقت غیرمتعارف مکلفین گردد، وضع و تشریع نشده است. مستندات فقهی قاعده آیات قرآن و روایات مأثوره از معصومین «علیهم السلام» است. یکی از کاربردهای این قاعده در حوزه مسائل و حقوق زنان است. از جمله به پرسش اصلی این تحقیق که اگرزن در شئونی از زندگی زناشویی با عسر و حرج مواجه گردد، مقتضای قاعده نفی عسر و حرج چیست و منشأ چه دگرگونی در اختیارات وی می¬شود، پاسخ می¬دهد تبیین صحیح حدود اختیارات زن در روابط خانوادگی و زندگی زناشویی و مقتضای قاعده نفی حرج، سبب جریان عدالت در حقوق زنان و مانع ظلم و بی¬عدالتی و تأثیر نامطلوب آن بر روابط خانوادگی می¬شود. این موضوع ضرورت پرداختن به این قاعده را دوچندان می¬کند.استدلال به قاعده نفی حرج در حقوق خانواده و زنان میان فقهای معاصر تبلور بیشتری یافته است. در این نوشتار به شیوه توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر آراء فقهای امامیه، پس از تبیین قاعده نفی حرج، حقوق و احکام اولیه هر یک از زوجین در موضوعات گوناگونی ازجمله مهریه، نفقه، تمکین خاص، خروج زن از منزل، اسکان، طلاق، فسخ نکاح و ازدواج موقت بیان شده و به نقش و تأثیر قاعده نفی حرج در اختیارات زن در زمان پدید آمدن عنوان ثانوی حرج پرداخته است. از بیان مطالب این موضوع قابل برداشت است که با نگاه جدی¬تر به قاعده نفی حرج و با توجه به وسعت و نقش-آفرینی این قاعده، می¬توان بسیاری از مسائل و مشکلات در حوزه حقوق زنان و خانواده را مرتفع نمود. در نظام پیچیده کنونی زندگی بشر و ظهور و بروز موضوعات جدید مرتبط با زنان و خانواده، بهرمندی از قاعده نفی حرج در مواردی که مقتضی موجود است، می¬تواند نمودار پویایی، رشد و بالندگی فقه شیعه باشد.

واژگان کلیدی : قاعده عسر و حرج، اختیارات، زوجه، خانواده.