نام نویسنده : مرضیه دباغ پور
سطح : سطح 3
رشته تحصیلی : کلام اسلامی
استاد راهنما : محمد مهدي گرجيان
استاد مشاور : عسگری سليماني اميري
تاریخ دفاع : 94/10/10
چکیده پایان نامه : نفس انسان، مهم ترین بخش وجود بشری است که در طول تاریخ، همواره مورد بحث قرار گرفته و پرسش های مهم و اساسی درباره ی آن مطرح شده است. چگونگی تبیین این مسئله در هر دستگاه فکری، بر سایر مبانی فکری آن نظام، تأثیر عمیقی خواهد گذاشت. لذا با توجه به اهمیت مسئله، تلاش شده است تا دیدگاه علامه طباطبایی به عنوان فیلسوف و مفسّر بزرگ قرآن و برخی از شاگردان بزرگوار ایشان در این مسئله بیان گردد. علامه طباطبایی (ره)، نفس را حقیقت انسان، معرفی می¬کند و معتقد است که نفس انسان، جسمانیه الحدوث و روحانیه البقاء است. از نظر علامه، نفس، جوهری است که ذاتاً از ماده مجرّد است، اما در مقام فعل، متعلّق به آن می¬باشد. عدم غفلت از «خویش»، تغییر ناپذیری نفس، بسیط و واحد بودن نفس، تجرّد علم و ادراک و ادراک کلیات، از جمله دلایلی است که علامه برای اثبات تجرّد نفس به آن¬ها استناد می¬کند. رابطه میان نفس و بدن از منظر علامه به گونه¬ای است که نفس، بدون واسطه در آن تصرّف می¬کند و تدبیر آن را برعهده دارد، و در عین حال از آن منفعل می-شود و اثر می¬پذیرد. از دیدگاه آیات قرآن و روایات نفس انسان در دنیا، برزخ و قیامت از تکامل، برخوردار است. حکمای اسلامی نیز برای انسان، مراحلی از استکمال را تصویر کرده¬اند. علامه طباطبایی(ره) به پیروی از ملاصدرا، حرکت اشتدادی جوهر و مراتب اشدّ و اضعف جوهر را پذیرفته و نفس را مشمول این حرکت می¬داند؛ وی معتقد است که نفس انسان دو شأن علم و عمل دارد و درجات نفس به منازل علمی و عملی او بستگی دارد. سعادت نفس انسانی نیز به حسب ذات عقلی آن، وصول به عقلیّات صرف، و به حسب مشارکت بدن و وقوع آن در عالم ماده و خانه¬ی تن، حصول عدالت است که با صدور افعالی ویژه که انسان را به سوی آن سوق می¬دهد تحقق می¬یابد.
واژگان کلیدی : نفس، روح، علامه طباطبایی(ره)، تجرّد نفس، جسمانیّه الحدوث، روحانیّه البقاء