نام نویسنده : فريده السادات موسوي نيا

سطح : سطح 3

رشته تحصیلی : کلام اسلامی

استاد راهنما : سيد احمد غفاري

استاد مشاور : ابوالحسن غفاري

تاریخ دفاع : 96/02/16

چکیده پایان نامه : نظریّه عقلانیّت و معنویّت، معنویّت را نحوۀ مواجهه¬ با جهان هستی می¬داند که در آن شخص روی هم¬رفته با رضایت باطن زندگی می¬کند.در این دیدگاه، عقلانیّت به عنوان مهمترین شاخصۀ معنویّت، به معنای تبعیّت کامل از استدلال صحیح است. این دیدگاه عقلانیت بدین معنا را با تعبّد دینی سازگار ندانسته لذا معتقد به ناتوانی فهم سنتی از دین در ارضای نیازهای معنوی است. مطابق با این نظریّه، زندگیِ مبتنی بر جمعِ میان عقلانیّت و معنویّت به مصداق زندگی اصیل است. زندگی¬ای که در آن، انسان تنها نسبت به فهم خویش وفادار بوده و براساس آن عمل می¬کند. بنابر دیدگاه مختار و با نگاه توحیدی و الهی امّا، معنویّت عبارت است از برخورداري نيّت و تصميم به هنگام اقدام به فعل از التفات به يکي از ارزشهای اخلاقیِ الهي و اهتمام به مسير دهی به فعل در جهت تحقّق بخشی به آن مقصود اخلاقي – الهي و در نتيجه، اهتمام به ارتباط با مقام حضرت الهي.بر این اساس، نه تنها معنویّت ناسازگار با دین نیست بلکه تاریخ حیات فکری انسان گواه آن است که دین و معنویّت همواره همزاد و همراه بوده¬اند و نقش ورزی بی بدیل دین الهی در معنویّت نیز امری غیر قابل انکار است. در این راستا متون اسلامی بر اساس جهان بینی خاص خود نسبت به ابعاد مختلف انسان به تبیین یک زندگی اصیل می¬پردازد و از آن با عنوان حیات طیّبه یاد می¬کند. خردورزی در کنار اجابت دعوت خدا و رسولان الهی، ایمان و عمل صالح به عنوان یکی از مهمترین مؤلّفه¬های زمینه¬ساز تحقّق حیات طیّبه، مورد تاکید است تا آنجا که حیات طیّبه به عنوان حیات معقول شناخته می¬شود. بنابراین در اندیشۀ دینی نه تنها دین ناسازگار با عقلانیّت نیست بلکه عقل محض از منابع معرفت دینی است لکن به مدد وحی هدایت یافته، قلمرو فعالیّت آن به ساحتی فراتر از عالم مادی توسعه می¬یابد. وحی نیز که همۀ حقایق هستی است در نتیجۀ اتّصال نفس نبی با عقل فعّال بدست آمده بنابراین آنچه وحی به دست می¬دهد با آنچه عقل به دست می¬دهد، یکی است.

واژگان کلیدی : دین، عقلانیّت، معنویّت