نویسنده : نرجس السادات محسنی

دانش آموخته سطح 4 رشته تفسیر تطبیقی

پذیرفته شده در: پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده

سال نگارش : 1402

رتبه علمی : علمی- پژوهشی

چکیده: کودک‌همسری و ازدواج صغیر، از مسائل مهم و به‌روز جامعه اسلامی است که بیش‌تر از جنبه‌های فقهی- حقوقی بررسی شده و نظریات متفاوتی از سوی موافقان و مخالفان آن بیان گردیده است. کودک‌همسری، نوعی ازدواج است که سنّ یکی از زوجین یا هر دوی آن‌ها در زمان ازدواج، از سنّ بلوغ شرعی کم‌تر باشد. از مهم‌ترین ادلّه قرآنی دالّ بر نکاح صغیره، آیه چهارم سوره «طلاق» است که هر دو گروه موافقان و مخالفان، به آن استناد جسته‌اند. مسئله اصلی در این پژوهش، تحلیل دیدگاه مفسران فریقین در دلالت این آیه بر مسئله کودک‌همسری با روش گردآوری کتابخانه‌ای و پردازش توصیفی- تحلیلی ‌است. بر اساس یافته‌های تحقیق، گروهی از علمای فریقین، با تکیه بر برخی آیات و روایات و نیز استناد به تنافی آیه چهارم سوره «طلاق» با آیه بیانگر عدّه طلاق و آیات دالّ بر کارکردها و اهداف ازدواج، به اختصاص آیه فوق به غیرصغیره و عدم دلالت آن بر جواز ازدواج با کودک نابالغ، معتقد شده‌اند. گروهی دیگر نیز، با توجه به تفاوتِ اصلِ صحّت نکاح یا اصل لزوم آن و اعتقاد به «محرمیت» به عنوان جوهره و عنصر محوریِ نکاح، دلالت این آیه را بر صغیره یا کودک نابالغ به نحو خاصّ(منحصر به صغیره)یا عامّ (اعم از صغیره و غیرصغیره) پذیرفته‌اند. بر اساس دیدگاه برگزیده، منطوق و مفهوم آیه نشان می‌آید که محور بحث در آن، دختران نابالغ است. این دیدگاه، محصول قرائن درون‌متنی، بینامتنی و فرامتنی است که در نهایت، جواز مسئله کودک‌همسری را از آیه استنباط می‌کند.

واژگان کلیدی:‌ تزویج کودکان، ازدواج کودکان، نکاح صغیره، عقد صبیّ، ازدواج زودهنگام، اذن ولی.