فاطمه صغری موسوی اطهر
چکیده
استیلاء یا قهر و غلبه یکی از عواملی است که اهل سنت آن را منشأ استقرار حکومت و تصدی منصب امامت می‌دانند. این روش باعث پیدایش انحرافات بزرگی در حاکمیت الهی و ترویج حکومت غاصبانه و ایجاد روحیه ظلم‌پذیری در جوامع اسلامی شد. پژوهش حاضر با رویکرد تطبیقی و روش توصیفی ـ تحلیلی تدوین گردیده است. یافته‌های این پژوهش بیان‌گر آن است که در میان دلایلی که علمای عامه برای مشروعیت بخشیدن نظریه استیلاء ارائه نموده‌اند دلیل قطعی که موافق قرآن و سنت باشد یافت نمی‌شود، لذا استناد به آن ادله ناتمام بوده و حجیتی ندارد. از طرفی نظریه فوق با شروط لازم و معتبری هم‌چون علم و عدالت و شجاعت که عالمان اهلسنت (با توجه به اهداف و فلسفه وجودی امام) و با اتکاء بر آموزه‌های قرآنی و سنت نبوی و قیاس، برای خلیفه در نظر گرفته‌اند هم‌خوانی ندارد. در نتیجه با توجه به عدم امکان جمع بین نظریه استیلاء و شروط لازم در امام، شیوه تغلب را نمی‌توان پذیرفت.
واژگان کلیدی: استیلاء، قهر و غلبه، تغلب، عدالت، علم، شجاعت.