سمیرا شاه محمدی

چکیده

بررسی جمع و تدوین قرآن از مسائل بحث برانگیز میان دانشمندان علوم قرآنی است. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی و رویکرد تطبیقی، نظریه «جمع و تدوین قرآن» را از منظر علامه طباطبائی وآیت الله فاضل (ره) بررسی کرده است. آیت الله فاضل با بررسی روایات جمع و تدوین و با اعتقاد به ضعف و سستی آن‎ها و ارائه معنایی خاص از جمع قرآن، سعی در اثبات توقیفی بودن جمع قرآن می کند، درحالی که علامه طباطبائی با استناد به همان روایات، قائل به اجتهادی بودن جمع قرآن است. طبق بررسی های صورت گرفته به دست آمده که نظریه علامه طباطبائی درمورد اجتهادی بودن برخی آیات می تواند تالی فاسدهایی از قبیل تقویت شبهه تحریف و تضاد با اعجاز بیانی را به دنبال داشته باشد، اما دیدگاه آیت الله فاضل از این اشکالات به دور و به صواب نزدیک‎تر است. یافته های پژوهش نشان داده که با وجود اختلاف دو بزرگوار در این زمینه، حاصل آن، نتیجه مشترکی است و آن، عدم تحریف قرآن در مسیر جمع و تدوین است.

واژگان کلیدی: جمع و تدوین قرآن، علامه طباطبائی، آیت الله فاضل، اجتهادی بودن، توقیفی بودن، تاریخ قرآن.