نام نویسنده: طیبه حیدری داینی
مقطع: سطح3
رشته: فقه و اصول
استاد راهنما: محمدهادی فاضل
تاریخ دفاع: 1404/06/24
چکیده پایان نامه: يكي از قواعد فقهي كه در مسير استنباط احكام كاربرد دارد؛ «قاعده فراغ وتجاوز» است كه با توجه به تفاوت نوع شك؛ در دو مقوله «قاعده فراغ» و «قاعده تجاوز» قابل بررسي مي‌باشد، قاعده فراغ، مربوط به شك در صحت است و در آن حكم به صحت عملي مي‌شود، كه فارغ شده‌ايم و قاعده تجاوز، مربوط به شك در اصل وجود و تحققِ جزء است و در آن حكم به اتيان جزء يا شرطي مي‌شود؛ كه از محل آن گذشته باشيم و از آنجايي كه نكات مهم اين قاعده پيرامون ادله، مفاد و ثمرات است؛ ازاين رو شيخ انصاري، آيت الله نائيني و خويي با تكيه بر بحث وحدت و تعدد، تبيين جامعي از ابعاد قاعده فراغ و تجاوز ارايه داده‌اند. لذا محقق با هدف شناخت تفاوت‌ها و شباهت‌هاي دو قاعده از منظر سه فقيه با روش توصيفي تحليلي به بررسي تطبيقي مي‌پردازد. مطالب بدست آمده، به اين شرح است، كه مهمترين مدرك ايشان براي قاعده صحيحه زراره و اسماعيل جابر است و شيخ انصاري بر پايه نظريه وحدت در عالم ثبوت و اثبات به بيان عام بودن قاعده تجاوز، و خارج‌شدن وضو، غسل و تيمم از اين عموميت مي‌پردازد. محقق نائيني از يك‌سو همانند شيخ انصاري قائل به وحدت در مقام ثبوت و اثبات است و از سويي ديگر قائل به خاص-بودن قاعده تجاوز و اختصاص‌داشتن آن به باب صلاه مي‌باشد و ازديدگاه آيت الله خويي قاعده ثبوتاً يكي است و اثباتاً دوتا است و قاعده تجاوز عام است و وضو از اين قاعده خارج است و غسل و تيمم به وضو ملحق نمي‌شوند. البته با اين رويكرد كه هرسه فقيه معتقدند: عنصر التفات و توجه در هنگام انجام عمل، شرط ضروري اين قاعده مي‌باشد و همچنين براي قاعده فراغ و تجاوز به فراخور مفاد، آثاري وجود دارد، كه هر سه فقيه به اين آثار پرداخته‌اند.
واژگان کلیدی: قاعده، فراغ، تجاوز ، اماره، اصل، قاعده فراغ و تجاوز