نام نویسنده: محدثه اصولی یامچی
مقطع: سطح4
رشته: فقه خانواده
استاد راهنما: محمد عشایری منفرد
استاد مشاور: حسین جاور
تاریخ دفاع: 1404/02/22
چکیده رساله: احترام شئون مالی و غیر مالی اشخاص و افراد انسانی، به عنوان یک ضرورت فقهی و عقلایی و به عنوان مبنایی بنیادین در همه زمینههای فقهی و حقوقی به شمار می رود. در این راستا، نقش آفرینی برجسته قاعده احترام در قلمرو خانواده از جمله روابط زوجین و فرزندان از اهمیت ویژهای برخوردار است. در حقیقت، لازم است هم در بُعد موضوع و هم در بعد حکمی و هم از جنبه سلبی و هم جنبه ایجابی و هم از جهت ثبوتی و هم از جهت اثباتی، موقعیت قاعده احترام شناسایی و تبیین شود به روش توصیفی، تحلیلی و اَسنادی و با هدف اکتشافی در نحوه کاربست صحیح قاعده احترام معلوم شد، قاعده احترام، در ساحت خانواده نیز به مثابه دلیل بنیادین و در رتبه مبنایی زیرین برای تحلیل بسیاری از احکام کارایی دارد. احترام در ساحت خانواده، با ماهیتی تشکیکی و ذو مراتب، در درجاتی از آن، نظیر جنبه های مالی، اصولاً، دارای ماهیت حقی است و قابل اسقاط است و در مراتب شدت یافته و مهمتر، مثل جنبه های غیر مالی مرتبط با حیثیت معنوی یا تمامیت جسمانی، دارای ماهیت حکمی است و اراده تأثیری در اسقاط آن ندارد. در فرآیند استنباط در قلمرو خانواده از دو نقش صغروی در تحقق موضوع و نقش کبروی در اثبات حکم برخوردار است و در هر دو ساحت از کارکرد دوگانه سلبی و ایجابی برخوردار است. از جنبه موضوعی، قاعده احترام، در تبیین نحوه و درجه احترام در ثبوت یا سلب موضوع احکام دخالت دارد و در ناحیه حکمی نیز کارکرد ایجابی و کبروی قاعده احترام، ناظر بر هر شأنی است که احترام آن اثبات شده باشد و کارکرد سلبیِ حکمی قاعده احترام، ناظر بر هر شأنی است که بنا به دلایلی احترام آن ساقط یا اسقاط شده باشد.
واژگان کلیدی: احترام، احترام حقی و حکمی، جنبه های ثبوتی احترام، جنبه های اثباتی احترام، جنبه های ایجابی، جنبه های سلبی احترام، حکم وضعی و تکلیفی