ریحانه رضایی کلیدبری
چکیده
یکی از مهم‌ترین آراء اهل سنت، در مسئله «امامت و رهبری» نظریه «حرمت خروج بر حاکم جائر» است که از دیرباز به رغم ناهم‌خوانی آن با مبانی حاکمیت الهی، به عنوان یک حکم فقهی مورد وفاق اکثریت علمای اهل سنت و الگویی عملی در امرِ حاکمیت جوامع اسلامی بوده است. این نظریه اگرچه با مخالفت‌هایی از سوی برخی فقهای اهل سنت هم‌چون ابوحنیفه و متکلمین معتزلی و حتی برخی از علمای اشعری مواجه بوده است؛ اما از سوی اهل سنت با استناد به دلایلی چون آیات، روایات و اجماع و یا «مصلحت‌اندیشی در امر مسلمین» به عنوان یک نظریه در اندیشه امامت و رهبری جامعه اسلامی مطرح شده است. این مقاله به تبیین این نظریه و بررسی دلایل قرآنی قائلین به آن در پذیرش این نظریه پرداخته و بنابر تفاسیر اهلسنت و بیان آیات متعارض به نقد آن دلایل و ناهم‌خوانی این نظریه با آیات قرآن می‌پردازد.
واژگان کلیدی: نظریه خروج، حرمت خروج، حاکم جائر، جور در آیات.