نام نویسنده : فاطمه مهابادی

سطح تحصیلی : سطح 3

رشته تحصیلی : فقه و اصول

استاد راهنما : مرضيه اسكندرجوي

تاریخ دفاع : 1400/7/7

چکیده پایان نامه : در علم اصول وقتی حجیت ظواهر گفته می شود مقصود صحت استناد به ظواهر کتاب و سنّت در استنباط حکم شرعی است . در واقع مراد از حجیت ظواهر، صحت تمسک به ظواهر قرآن و سنت برای دست یابی به حکم شرع می‌باشد که لازمه آن، منجّزیت و معذّریت است؛ به این معنا که اگر مکلفی به حکم به دست آمده از ظاهر قرآن یا روایتی عمل کند، در صورتی که عمل او مطابق واقع باشد، واقع در حق او منجّز است و در غیر این صورت، عمل به ظاهر برای او عذر می‌آورد. بسیاری از اخباریان، مطلقاً منکر حجّیت همه آیات اند و استدلال به قرآن را مشروط به در دست داشتن تأییدی از سوی اهل بیت علیه السلام می‌دانند. مرحوم استرآبادی که از بزرگان این دسته از فقها می باشد برای این مبنا به دلائلی چند از جمله نهی از عمل به غیر علم در آیات ، نهی از عمل به غیر علم در روایات ، وجوب احتیاط و پرهیز از شبهات ، ممنوعیت عمل به متشابهات ، اختصاص فهم قرآن به ائمه و لزوم کسب یقین از طریق اهل بیت (علیهم السلام) استدلال کرده است . در مقابل این دسته از فقهاء بخش اعظم دیگری از فقهای شیعه که به اصولیون معروف هستند و از اعاظم ایشان مرحوم شیخ انصاری می باشد قائل به حجیت ظواهر قرآن هستند و عقیده دارند آنچه از روایات استفاده می‌شود این است که هر کسی توان درک «مجموع قرآن» را ندارد و درک کامل قرآن مخصوص ائمه طاهرین علیهم السلام است و لازمه سخن اخباری ها این است که به احادیث اهل بیت نیز نتوان عمل کرد؛ زیرا که احادیث نیز عام و خاصّ، محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ دارند. بنا بر این، چنانچه دلیلی بر حجّیت قول شارع وجود داشته باشد، فرقی بین حجیت و ظواهر قرآن و روایات معصومین وجود ندارد . با توجه به این که عمل به ظواهر آیات و روایات اصلی ترین منبع یک فقیه برای استنباط احکام شرعی می باشد و در این مسئله بین فقهای اصولی و اخباری اختلاف نظر وجود دارد بنابر این ادر استنباط احکام بسیار قابل توجه می باشد نقد و بررسی نظرات و دیدگاه های مرحوم استرآبادی و شیخ انصاری که از بزرگان هر دو مکتب هستند بسیار راهگشا خواهد بود.در این تحقیق از روش آمیزه ای و تلفیقی استفاده شده است یعنی هم روش عقلی و برهانی و هم روش نقلی و وحیانی و در تحقیق از شیوه کتابخانه ای استفاده شده است.

واژگان کلیدی : اصولیون ، اخباریون ، شیخ انصاری ، ملا امین استرآبادی، حجیت ظواهر ، عمل به اخبار، ظواهر کتاب