نام نویسنده : حدیثه پور حصاری
سطح تحصیلی : سطح 3
رشته تحصیلی : فقه و اصول
استاد راهنما : نسرین فتاحی
تاریخ دفاع : 1403/4/30
چکیده پایان نامه : از جمله قواعدی که در قراردادهای همچون بیع ، اجاره، و عاریه مورد استناد فقها قرار گرفته است قاعده (عرق ظالم) میباشد این قاعد بخاطر مسیولیت‌های ناشی از آن دارای اهمیت ویژه‌ای است که در موارد مختلفی مورد استناد فقها قرار گرفته است از جمله در باب مساقات ومزارعه و….عرق از لحاظ فقهی به معنای هر گونه آثاری که شخص متصرف در زمین ایجاد کرده است که این آثار می‌تواند از قبیل: ساخت و سازهای غیر مجاز کشت و کار و درخت کاری یا حفر چاه و…باشد. بر اساس مفاد این قاعده هرکسی که زمین دیگری را بدون اذن مالک آن تصرف کند و در آن به تصرفات خود از قبیل ساخت وساز حفر چاه درختکاری و…بپردازد نه تنها مالک زمین نمی‌شود بلکه باید این اقدامات و آثاری را ک در زمین ایجاد کرده از میان ببرد. در صورت عدم اقدام، مالک حق خواهد داشت که به تخریب آثار و بازپس‌گیری زمین خود اقدام کند؛ علاوه بر این تعدی و تجاوز به اموال دیگران طبق قواعد باب ضمان؛ مانند علی‌الید و احتـرام، جـایز نیست و مسئولیت شرعی دارد. بنابراین تصـرفات شـخص در امـوال دیگـران ماننـد ساختمان سازی و درختکاری و….که در زمین دیگران ایجاد می‌کند باید با اذن مالک زمین باشد. در غیر این صورت طبق قاعده عرق ظالم با آن برخورد می‌شود. باتوجه به اینکه روشی كه برای این تحقیق به كار گرفته شده است روش توصیفی_تحلیلی است. برای این منظور از ابزارهایی ، از جمله، استفاده از منابع موجود در كتابخانه‌ها و بانك‌های اطلاعاتی و منابع معتبر الکترونیکی استفاده خواهد شد. که به بررسی مستندات قاعده مصادیق و ارکان آن پرداخته شده و با توجه به اینکه در رابطه با این موضوع کتاب یا پایان نامه‌ای کار نشده و تنها مقاله‌ای با عنوان مبانی و کاربرد فقهی قاعده عرق ظالم نوشته علی تولای که در آن به بررسی فقهی این قاعده و مفاد و مستندات آن پرداخته شده است.از طرفی با توجه به مسائل جدیدی که در جامعه امروزی وجود دارد از قبیل: ساخت و سازهای غیرمجاز حفرچاها، کشف طلا و معادن و همچنین در باب مساقات و مزارعه به دلیل عدم آگاهی طرفین و یا ندانستن حکم مسئله سبب اختلافات و درگیری‌های در میان مردم شده است.لذا در تحقیق پیش رو به بررسی قاعده عرق ظالم با تاکید برمصادیق جدید آن پرداخته شده است.
واژگان کلیدی : قاعده عرق ظالم، علی الید، ضمان، لاضرر، ظالم، عاریه، اجاره.